Kontrola kvaliteta gama spektrometrijske metode određivanja sadržaja radionuklida u uzorcima zemljišta i sedimenata

Abstract

Mnogi prirodni i veštački radionuklidi koji se mogu naći u zemljištu i sedimentima mogu imati uticaj na životnu sredinu i javno zdravlje te je njihova aktivnost faktor koji treba pratiti. Danas, jedna od najčešće korišćenih tehnika za određivanje aktivnosti radionuklida, gama emitera, je tehnika visokorezolucione gama spektrometrije pomoću poluprovodničkog HPGe detektora. Međunarodni standard ISO/IEC 17025:2005 obavezuje laboratorije za ispitivanje da osiguraju sledljivost i da procenjuju mernu nesigurnost, što je preduslov za pouzdanost rezultata laboratorijskih ispitivanja. Laboratorija mora sprovoditi kontrole kvaliteta rezultata svojih ispitivanja koje mogu biti interne i eksterne. U ovom radu prikazana je interna kontrola kvaliteta ispitivanja koja se odnosi na metodu za određivanje koncentracija aktivnosti prirodnih, veštačkih i radionuklida kosmogenog porekla, koji emituju gama zračenje u energetskom opsegu od 60 keV do 2 MeV (gamaspektrometrijsko ispitivanje) u uzorcima zemljišta i sedimenta. U tu svrhu kontrolisani su parametri preciznost i tačnost te je vršeno njihovo poređenje sa unapred definisanim kriterijumima prihvatljivosti. Za potrebe interne kontrole kvaliteta korišćen je uzorak sedimenta poznatih aktivnosti radionuklida (laboratorijski kontrolni uzorak) dobijen u okviru međunarodne interkomparacije ALMERA IAEA-TEL-2014-04. Gama spektrometrija je izvedena koristeći poluprovodnički HPGe detektor proizvođača Ortec, a dobijeni spektri obrađeni korišćenjem softvera GammaVision 32.

Many natural and artificial radionuclides which can be found in soil and sediments can have an impact on the environment and public health so their activity concentration is a factor that needs to be monitored. Today, one of the most commonly used techniques for determination of the activity concentration of gamma emitters is high resolution gamma ray spectrometry using HPGe detectors. According to the international standard ISO/IEC 17025:2005 testing laboratories have to ensure traceability and evaluate the measurement uncertainty, which is a prerequisite for the reliability of the laboratory tests results. The laboratory shall have quality control procedures for monitoring the validity of tests undertaken. The quality controls can be internal and external. This paper describes an in-house quality control of gamma spectrometry method for determination of radionuclides emitting gamma radiation in the energy range of 60 keV to 2 MeV in soil and sediment samples. The evaluated parameters precision and accuracy were compared with pre-defined criteria. Sediment sample used for this purpose was obtained through the IAEA-ALMERA proficiency test (IAEA-TEL-2014-04). Gamma spectrometry was performed using the Ortec HPGe detector and the spectra were analyzed using the software GammaVision 32.