Uloga azot monoksida (NO) u gastrointestinalnom traktu (GIT)

Abstract

NO je veoma bitan inhibitorni neurotransmiter u GIT-u koji se oslobađa iz neadrenergičkih i neholinergičkih neurona. NO deluje kao unutar i ekstraćelijski signalni molekul u vaskularnim i glatkim mišićnim ćelijama GIT-a, i važan je medijator u brojnim fiziološkim i patofiziološkim stanjima. NO se sintetiše iz L-arginina pod dejstvom enzima azot monoksid sintetaze (NOS). NOS je lokalizovana u nitrergičkim neuronima u GIT-u, ali može se sintetisati i u drugim ćelijskim tipovima, kao što su glatke mišićne ćelije. Najšire prihvaćeno delovanje NO-a u crevu je relaksacija glatkih mišića putem aktivacije solubilne forme guanilil ciklaze i akumulacije cikličnog guanozin monofosfata (cGMP). U glatkim mišićima GIT-a, NO i donori NO izazivaju različite efekte: kontrakciju, relaksaciju praćenu kontrakcijom i kontrakciju praćenu relaksacijom, što zavisi od tipa NO donora, tkiva i vrste. Ekscitatorni efekt NO-a obuhvata holinergičke motorne neurone. Višestruko delovanje NO-a sugeriše da se manipulacijom NO sistema može uticati na enteričke motorne reflekse, kao i na peristaltiku tankog creva. Visoke koncentracije NO-a mogu oštetiti intestinalne epitelne ćelije, za šta je odgovoran cGMP. Odsustvo nitrergičke inervacije je pokazano u gastrointestinalnim tkivima pacijenata sa različitim bolestima, kao što su Ahalazija i Hirschsprungsova bolest.

NO is a very important inhibitory neurotransmitter in the GIT, released from non-adrenergic non-cholinergic neurons. NO acts as an intra- and extracellular signalling molecule in vascular and smooth muscle GIT cells and it is an important mediator in numerous physiological and pathophysiological conditions. NO is synthesized from L-arginine by the action of NO synthase (NOS) that is present in nitrergic neurons of GIT. NO could be also synthesized in other cell types such as smooth muscle cells. The most widely reported action of NO in the gut is relaxation of smooth muscle through activation of the soluble guanylate cyclase and the accumulation of the cyclic guanosine 3’, 5’-monophosphate (cGMP). In GIT smooth muscle cells, NO and NO donors evoke different responses including contractile effects, relaxations followed by contractions or contractions followed by relaxations, which depends on the type of NO donor, tissue and species. The excitatory effect of NO involves cholinergic motor neurons. Multiple actions of NO suggest that manipulation of the NO system may influence enteric motor reflexes and peristalsis of small intestine. Large amounts of NO can damage the intestine epithelial cells, and cGMP is responsible for this damage. Deficiency of nitrergic innervations has been shown in gastrointestinal tissues of patients with various diseases such as are Achalasia and Hirschsprung’s disease.